O Konkursie

Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina zapoczątkowany w 1927 roku jest jednym z najstarszych wydarzeń muzycznych tego typu na świecie. W roku 2025 uroczyście rozpoczną się obchody jego 100-lecia. Na przestrzeni minionego wieku nieustannie doskonalono formę Konkursu: zmieniała się liczba etapów, program, sposób oceniania uczestników, nagrody, a także media, za pośrednictwem których słuchano konkursowych recitali. Od samego początku stałe są tylko dwa aspekty Konkursu: to, że na obowiązujący na nim repertuar składa się wyłącznie muzyka Chopina, i to, że przyciąga on coraz większe zainteresowanie pianistów oraz słuchaczy.
Konkurs organizowany jest przez Narodowy Instytut Fryderyka Chopina.

100-letnia tradycja historii Konkursu Chopinowskiego

Warszawa podczas Konkursów Chopinowskich jest najniezwyklejszym miastem na świecie, zaczarowanym, oczadziałym muzyką. I to warto zobaczyć!

Jerzy Waldorff, Osiem razy Chopin, „Nasza Ojczyzna” 1970, nr 10.

Powstanie Konkursu pod koniec lat 20. XX wieku było odpowiedzią na brak zainteresowania muzyką klasyczną oraz (co trudno sobie dzisiaj wyobrazić) niewielką rozpoznawalność twórczości Fryderyka Chopina. Profesor Jerzy Żurawlew, twórca koncepcji Konkursu Chopinowskiego, za cel postawił sobie zainicjowanie dyskusji o wykonawstwie muzyki Chopina i popularyzację twórczości kompozytora. Aby to osiągnąć, w sposób wówczas nowatorski połączył element sportowej rywalizacji z kulturą wysoką. Po latach, kiedy Konkurs był już uznanym i prestiżowym wydarzeniem, prof. Żurawlew stwierdził: wpadłem na pomysł, by muzykę Chopina i jej wykonawstwo nieco usportowić, właśnie dla jej popularyzacji wśród młodzieży. […] już wtedy pomyślałem, że – aby impreza taka spełniła swoje zadanie – musi być zorganizowana na wielką skalę, musi być po prostu imprezą międzynarodową.

Konkurs Chopinowski przerósł wszelkie pokładane w nim nadzieje: jego druga odsłona w roku 1932 przyciągnęła ponad 200 pianistów z całego świata. Organizację Konkursu na kilkanaście lat uniemożliwiła później II wojna światowa – tradycję podjęto jednak na nowo w roku 1949. To wtedy Konkurs zaczął odbywać się w regularnym cyklu pięcioletnim. W latach 50. wydarzenie osiągnęło prawdziwie międzynarodowy poziom: w licznym jury zasiadły ówczesne sławy, wśród nich także laureaci poprzednich edycji Konkursu – Lew Oborin, Jakow Zak, Imre Ungár, a także jeden z najwybitniejszych kompozytorów XX wieku, Witold Lutosławski.

Lata 60. i 70. są czasem pełnego rozkwitu Konkursu Chopinowskiego – w szóstej edycji (1960) zwyciężył Maurizio Pollini, siódma (1965) należała do Marthy Argerich i drugiego na podium Artura Moriery Limy. Rok 1970 okazał się szczególnie istotny dla pianistyki amerykańskiej i japońskiej dzięki zwycięzcy Garrickowi Ohlssonowi i zdobywczyni II nagrody Mitsuko Uchidzie. Pięć lat później zatriumfowali gospodarze – Krystian Zimerman wygrał jako pierwszy Polak po dwudziestu latach. Zainteresowanie Konkursem i jego prestiż z czasem zaczęły przerastać wszelkie inne wydarzenia artystyczne związane z Chopinem. Stale powiększało się grono stających w szranki młodych pianistów, docierali oni do Warszawy ze wszystkich kontynentów. W roku 1980, podczas X Konkursu, zwyciężył Wietnamczyk Đặng Thái Sơn. Spośród uczestników niezwykle silne emocje wzbudził pochodzący z Jugosławii Ivo Pogorelić.

Wiek XXI postawił przed organizatorami i laureatami Konkursu nowe wyzwania ze względu na zmieniającą się pod wpływem nowych mediów sytuację kulturową i społeczną. Jedni i drudzy odnajdują się w niej coraz lepiej: supergwiazdą został zwycięzca z 2000 roku Yundi Li; rozchwytywani są triumfatorzy z ostatnich dwóch edycji w 2015 i 2021 roku – Seong-Jin Cho oraz Bruce Liu. Nagrania na kanałach w mediach społecznościowych wszystkich tych pianistów mają setki milionów odsłon.

Konkurs Chopinowski – najbardziej medialny konkurs świata

Atmosfera doszła do wielkiego napięcia. […] wreszcie, poprzedzany burzą gromkich oklasków, wszedł wprowadzony na estradę ociemniały pianista węgierski Imre Ungar. W czasie gry Ungara publiczność okazywała widoczne wzruszenie. Po pierwszej części koncertu e-moll, zagranej z niesłychaną głębią, jedna z pań zemdlała. «Gorąco i wzruszenie rozstroiło nerwy» – powiedział przewodniczący jury p. Wieniawski do mikrofonu. Po ukończeniu produkcji Ungara wybuchła burza niemilknących oklasków. Zniewolone tym jury wyraziło zgodę, aby Ungar wyjątkowo wystąpił solo, Ungar prosił jednakże, ażeby ze względu na zmęczenie publiczność nie żądała od niego bisów.

[brak autora], Rosjanin Uninskij i niewidomy Węgier Ungar tryumfatorami międzynarodowego konkursu chopinowskiego, „Express Poranny”, 24 III 1932, nr 84,
s. 1.

Z analiz niezależnych organizacji medialnych (Instytutu Monitorowania Mediów, Press Service) wynika, że ostatnie odsłony Konkursu Chopinowskiego wiązały się z ogromnym, niespotykanym do tej pory zainteresowaniem na całym świecie. W trakcie Konkursu w 2021 roku największymi zasięgami cieszyły się materiały zamieszczone na kanale Chopin Institute na YouTube. Tylko w październiku wyświetlono je aż 37,5 mln razy, co po zsumowaniu czasu ich trwania odpowiada niemal 8 mln godzin (ponad 4 razy więcej niż podczas wcześniejszej edycji)!

Choć odbiorców Konkursu dzieliły niekiedy tysiące kilometrów (ponad 50% widzów stanowili Japończycy, transmisji chętnie słuchano także w Polsce, Korei Południowej, Stanach Zjednoczonych oraz Tajwanie) – stworzyli oni zaangażowaną społeczność. Świadczą o tym pozostawione podczas oglądania komentarze (w najintensywniejszym momencie pojawiało się ich ponad 20 na sekundę) oraz oglądalność koncertów na żywo – blisko 62 000 widzów śledziło transmisję w jednym momencie.

Według raportu sporządzonego przez Press Service na zlecenie Instytutu Chopina w październiku 2015 roku publikacje o XVII Konkursie Chopinowskim (w Internecie, prasie, radiu i telewizji) wygenerowały dotarcie na rekordowym poziomie blisko 5 miliardów. Natomiast w 2021 roku pojawiło się ok. 65 000 różnorodnych publikacji o XVIII Konkursie Chopinowskim w Polsce i na świecie – ekwiwalent reklamowy wspomnianych publikacji został określony na łączną kwotę ok. 39 315 664 dolarów według współczynnika AVE. Badania wykazały, że żaden z ponad 65 000 przekazów na temat wydarzenia nie był negatywny.

XIX Konkurs Chopinowski. Kiedy cały świat żyje Chopinem

Kiedy ostatni finalista wykonał swój program, publiczność na sali czekała zwartym tłumem do godziny 2.30 w nocy na werdykt jury, tymczasem oglądając puszczony dla niej film o Schubercie „Niedokończona symfonia” z Marthą Eggerth. Kiedy zaś werdykt ogłoszono i ujawniło się, że wśród nagrodzonych nie ma faworytki audytorium, ślicznej, w kimonie występującej Japonki Chieko Hary […], ludzie w audytorium urządzili tak straszną awanturę, że jurorów i salę przed najgorszymi konsekwencjami uratował dopiero obecny wśród słuchaczy bogaty przemysłowiec, Stanisław Meyer, który czym prędzej – na miejscu – ufundował dla pokrzywdzonej dziewczyny z Tokio „nagrodę publiczności” i w ten sposób burza została zażegnana.

Jerzy Waldorff, Wielka gra, w: tegoż, Wybór pism, t. 4, Warszawa 1993, s. 78.

XIX Konkurs Chopinowski rozpocznie się oficjalnie 2 października 2025 roku koncertem inauguracyjnym w wykonaniu zwycięzców z poprzednich lat. Wcześniej w ramach kwalifikacji na podstawie zgłoszeń Jury wyłoni ok. 160 pianistów, którzy na przełomie kwietnia i maja 2025 roku spotkają się w Warszawie na Eliminacjach do Konkursu. Spośród nich jedynie ok. 80 usłyszymy podczas październikowych zmagań. Samo zakwalifikowanie się do Konkursu jest już zatem nie lada sukcesem. Przesłuchania w październiku będą trwać jak zwykle 3 tygodnie. 20 października poznamy nowego zwycięzcę Konkursu Chopinowskiego, który – jak każdy z jego poprzedników – z pewnością zapisze się w historii pianistyki. Dzień później odbędzie się gala wręczenia nagród i pierwszy z trzech koncertów laureatów.

Punktacja przyznana uczestnikom zostanie tradycyjnie opublikowana po zakończeniu Konkursu, co zapewni transparentność procesu nagradzania wykonawców. Zwycięzca otrzyma 60 000 euro i złoty medal, cała pula nagród wynosi zaś ponad 240 tysięcy euro.

Plakat zbliżającego się Konkursu Chopinowskiego to praca dr. Marcina Władyki. W konkursie na identyfikację graficzną wzięło udział piętnaścioro artystów z Polski i świata, którzy nadesłali w sumie 30 prac. Jak podkreślił rektor warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych prof. Błażej Ostoja Lniski, jurorów w zwycięskim projekcie ujęła „jasność i uniwersalność przekazu oraz autorskie nawiązanie do tradycji przedstawiania wizerunku Fryderyka Chopina”.

Gdzie słuchać Konkursu Chopinowskiego?

Gdy […] otworzyłem drzwi wejściowe, stał przed nimi chłopczyk w wieku lat ośmiu lub dziewięciu […]. Rozmowa była krótka: – Może pan kupisz bileta na Chopina? – Ile masz biletów? – Wiele pan tylko chcesz. – Po czemu? – Za urzędową cenę. Nie zdecydowałem się na kupno. Ale potem pomyślałem sobie: […] Męczysz się, człowieku, dopraszasz się łaski znajomych, wystajesz godzinami w kolejce, żeby się dostać na Konkurs, a tu nieznajome chłopię wystarało się o bilety i chce ci bezinteresownie odpalić! Dlaczego więc ich nie wziąłem? […] Mógłżebym przypuszczać, że to warszawscy kombinatorzy wysłali go z podrobionymi lub kradzionymi biletami, albowiem dziecko nie może być pociągnięte do odpowiedzialności? Jeżeli nawet przypuszczenia te okazałyby się słuszne, to przecież i one mogą nas napoić pewnym optymizmem. Gdy zawodowi aferzyści uznali Konkurs Chopinowski […] za «chodliwy towar», sięgający rangi spotkania bokserskiego lub meczu piłki nożnej, nie może już dłużej ulegać wątpliwości, że Chopin zbłądził pod strzechy.

Władysław Kopaliński, Ponęty życzliwości, „Życie Warszawy” 1955, nr 68, s. 3–4.

Bilety na przesłuchania są już wyprzedane, ale Konkursu będzie można słuchać lub oglądać go w jakości 4K za pośrednictwem:

1. strony internetowej XIX Konkursu Chopinowskiego: https://chopincompetition.pl;
2. aplikacji mobilnej na smartfony: Chopin Competition;
3. kanału Chopin Institute na YouTube;
4. chińskiej platformy społecznościowej Weibo;
5. transmisji telewizyjnych w TVP Kultura;
6. transmisji radiowych w Programie 2 Polskiego Radia i w Radiu Chopin;
7. mediów społecznościowym Instytutu Chopina (m.in. Instagramu oraz Facebooka z treściami dostępnymi w sześciu językach).

Na portalu Konkursu oraz w aplikacji będą również publikowane dodatkowe materiały: biogramy uczestników Konkursu, wywiady z wykonawcami i jurorami, galerie fotografii ze wszystkich etapów muzycznego turnieju, spot promocyjny Konkursu, fotorelacje i nagrania z wydarzeń towarzyszących, a także archiwalne fotografie i nagrania z poprzednich osiemnastu edycji wydarzenia.

Partnerzy i sponsorzy Konkursu

Konkurs Chopinowski nie mógłby się odbyć w tak spektakularnej formule, gdyby nie wsparcie partnerów i sponsorów. Wśród firm wspierających go są największe polskie i zagraniczne podmioty o globalnym zasięgu. Mecenasem Konkursu i Instytutu Chopina PKN Orlen, Partnerem Głównym ‒ Totalizator Sportowy, partnerem technologicznym ‒ Google, oficjalnym przewoźnikiem LOT – Polskie Linie Lotnicze. Konkurs Chopinowski jest dofinansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Bruce (Xiaoyu) Liu, zwycięzca XVIII Konkursu Chopinowskiego:

O Chopinie, jego muzyce mógłbym mówić cały dzień. Myślę, że był szlachetny, nostalgiczny, nieśmiały i był patriotą. Musiał mieć wewnętrzną żarliwość i wielkie serce, był typem gentlemana, który skrywał wszystkie swoje uczucia.

Co do Konkursu Chopinowskiego, sądzę, że wyjątkowości nadaje mu to, że na całym świecie jest mnóstwo miłośników Chopina, którzy skrupulatnie śledzą to wydarzenie, a do tego bardzo często są prawdziwymi ekspertami. Można się tym słuchaczom podobać lub nie, ale na dobrą sprawę nie jest to istotne, ponieważ i tak jakość i stopień rozumienia muzyki Chopina są tutaj na najwyższym poziomie. Tylu wokół pasjonatów tej muzyki.

W trakcie przygotowań do Konkursu, przez ostatni rok nieustannie uczyłem się nowego repertuaru i szukałem nowych pomysłów oraz kierunków interpretacji. Jednym z moich sposobów przygotowania się była nauka repertuaru innego niż Chopinowski, aby utwory Chopina pozostały świeże, nie stały się „przegrane”. To moja metoda. Myślałem o tym, jak jeszcze lepiej pracować, a sposobem na to może być także odłożenie materiału na jakiś czas. To tak jak w życiu: trzeba czasem wyjść do baru, odprężyć się ze znajomymi czy zająć głowę czym innym.

To bardzo pomaga, przynajmniej mnie. Uważam, że to utrzymywanie świeżości repertuaru, ciągłe odnajdywanie inspiracji i kreatywności jest najtrudniejsze w byciu pianistą. Jednocześnie daje to też dużo przyjemności, ponieważ nigdy nie pozwala się nudzić. Wykonuje się te same utwory, ale zawsze można znaleźć nowe sposoby ich interpretacji.